Publikacje

Podstawowa wartość, jaką niesie przebaczenie, skierowana jest do samego siebie. Tym aktem moralnym przebaczający uwalnia się od negatywnych i destrukcyjnych emocji. Teoretycznie przebaczenie nie oznacza zgody na zło, nie oznacza akceptacji krzywdy i niesprawiedliwości, nie oznacza też zapomnienia ani pojednania. W praktyce bardzo trudno jest dokonać przebaczenia bez całkowitego odcięcia się od traumatycznego wydarzenia. Aktowi publicznego przebaczenia przypisuje się dużą sprawczość i silne oddziaływanie na moralność jednostek oraz kształtowanie relacji międzyludzkich na masową skalę -ale nie działa on na wszystkich.

W pewnym zakresie pojęcie sprawiedliwości nakłada się na pojęcie szczęścia. W twardej rzeczywistości materialnej sprawiedliwość i równość nie istnieją. Każdy, kto oczekuje, że tak się stanie, przegra z naturą – wcześniej czy później. Różnice i niesymetryczny podział dóbr są niezmiennymi prawami przyrody. Głoszenie sprzecznych teorii nie odmieni praw natury.

Zaufanie to gotowość do uzależnienia się od działań innych przy ograniczonej możliwości kontroli, oparta na pozytywnych oczekiwaniach co do ich intencji, kompetencji lub uczciwości. Jest to więc pełnoprawna wartość szlachetna, budująca dobrostan społeczeństwa ludzkiego, a zarazem jeden z kluczowych wskaźników jakości życia w społeczeństwie.

Altruizm to czyn lub postawa szlachetna, przynosząca dobro – ale wymaga roztropności. Nie wolno mierzyć każdej sytuacji tą samą miarą i bezrefleksyjnie świadczyć dobra. Taka postawa sprzyja nadużyciom, karmiąc zło i budując negatywne wzorce społeczne. W altruizmie – czy tego chcemy, czy nie – zawsze kryje się pierwiastek oczekiwania nagrody. Nie zawsze jednak ją otrzymamy.

Pomimo ogromnego postępu w dziedzinie medycyny, informacji, techniki i zdolności sprawczych ludzkości, sprawiedliwość społeczna i relacje międzyludzkie wciąż pozostają równie prymitywne jak były przez tysiąclecia. Wartości szlachetne nadal padają ofiarą powszechnej manipulacji i przemocy gdyż jak zawsze stoją na drodze tym którzy żyją z wytwarzania niesprawiedliwości i konfliktów. Co więcej, główną motywacją stojącą za ukształtowaniem dotychczasowych systemów społecznych było w przewadze stworzenie narzędzi do sprawowania władzy – nie zaś dążenie do sprawiedliwości, optymalizacji ekonomicznej czy budowania dobrostanu jednostki i poczucia szczęścia.

Prawda jest jednym z najważniejszych pojęć i zarazem wartości w życiu człowieka. Bez odwołania się do prawdy nie jesteśmy w stanie modelować własnej świadomości ani budować spójnego obrazu świata. Jednak jej rozpoznanie i stosowanie napotyka liczne bariery: skłonność do manipulacji, psychologiczne mechanizmy obronne, wpływ ideologii, ograniczenia poznawcze i presję społeczną. Świadomość tych mechanizmów pozwala lepiej zrozumieć, dlaczego prawda bywa odrzucana i dlaczego jej obrona jest tak trudna – a zarazem tak konieczna.

Pojęcia dobra i zła są w pierwszej kolejności odzwierciedleniem intencji sprawcy czynu. Miarą wartości dobra lub zła jest bilans korzyści lub strat wyświadczonych Biorcy. Dobro i zło mają atrybut udziału wpływu i woli (działania planowane i dobrowolne). Dobro i zło nie są pojęciami transcendentnymi ani nie powinny być personifikowane, gdyż wtedy ich użyteczność jest ograniczona. Są określeniami skutków aktów, które się wydarzyły a w przestrzeni pojęciowej definiują głównie wektor i rezultat iteracji społecznej.